Open brief aan Yvonne van Bruggen, PvdA/GroenLinks Zeewolde

Beste Yvonne,

Hoe is in vredesnaam mogelijk, dat mensen van GroenLinks of PVDA voor een datacentrum zijn. En dan ook nog eens voor Facebook!

Ik ben zelf lid van GroenLinks en sta ik op de lijst voor de verkiezingen in de Wolden. Ik ben ook ambassadeur biodiversiteit. Na de uitzending van Nieuwsuur 14-12-2021, werd ik als “groenlinkser” meteen hierop aangesproken. Dit is al eens eerder gebeurd met Zandvoort waar GroenLinks blijkbaar van racen houdt. Is er dan geen ideologie meer in de politiek?  Het is schaamtevol! Althans ik voel plaatsvervangende schaamte.  

Waarom dure energie verspillen aan een bedenkelijke multinational? Is het niet zo dat Facebook mensen vervreemd? Sociale mediaverslaving komt toch bij zeer veel jongeren voor? Ze weten dat toch in het onderwijs, ze weten dat toch in de jeugd-GGZ? Hoe zat het eigenlijk met Facebook en de politiek? Moest het congres het bedrijf niet tot de orde roepen? Hoe zat het met privacy schendingen? Ik vraag maar door.

Waarom moet het milieu rond Zeewolde opgeofferd worden aan zo iets? Ik dacht dat jullie de natuur zouden beschermen en woningen zouden bouwen. Woningen voor de werkloze, de agent, de verpleegkundige of de leraar, of niet soms? Stond dat niet in jullie programma, toen jullie je tot de kiezers richtten? Het is toch zo dat bouwen niet kan door overbelasting van lucht en bodem? Begrijp ik dat het om 166 ha gaat, die wordt onttrokken aan woningbouw of gemeenschappelijk groen? Wat hebben jullie met de boeren gedaan, hun een prijsje geboden, zodat je geld van een multinational binnen kunt halen?

Jullie project helpt daar niet aan mee aan verbetering van lucht of grond, weet ik wel zeker. Waarom eigenlijk weer een datacentrum van gigaomvang? Hebben we soms te veel ruimte in Nederland? Willen we er in de wereld een monopoly op hebben? Wat gebeurt er in godsnaam met het koelwater?  Waar komt de Energie vandaan, toch niet allemaal uit jullie windmolens? Moeten andere gemeentes met andere stemmers daar voor opdraaien? Hoe kunnen enkele raadsleden zo’n omvangrijk dossier beheren, waar halen ze de kennis vandaan? Mooie footprint maken jullie op de planeet! Het lijkt op biobarbarisme, wat ik ook bij de luchthaven van Lelystad zag, maar daar was Asfalt-Cora van de VVD, toch? Hoe veel asfalt gaan jullie aanleggen bij het datacentrum? Waar stallen jullie de vogels en insecten, krijgen ze vervangende woonruimte?

Wat betekent dit voor het aanzien van GroenLinks of dat van de PvdA? Ik hoop dat de landelijke afdelingen van PvdA en GroenLinks hier naar kijken. Ik hoop ook dat de provincie hier naar kijkt. Alles staat in de kijker. Ik wil mij er als biodiversiteitsambassadeur en als lid van GroenLinks van distantiëren. Ik moet er niet aan denken dat we zo’n gigablok in onze gemeente De Wolden zouden krijgen.

Graag zou ik opheldering over jullie ethiek. Ik vraag dat omdat jullie vanuit eer en geweten zelf mogen beslissen vanuit het raadslid zijn.

Vriendelijke groet,

Job de Jonge

Als iemand een plek op de erelijst van natuurbeschermers verdient is het Rachel Carson, die in 1962 haar schokkende betoog over de effecten van insecticiden en pesticiden op het milieu en op de gezondheid van mens en dier, samenbalde in het boek Silent Spring. Eerder dit jaar was haar betoog reeds in drie delen geplaatst in The New Yorker. Het boek zou een belangrijk startpunt zijn voor de milieubeweging, niet alleen in de VS, maar internationaal.

In het boek wordt met veel voorbeelden duidelijk gemaakt, wat een schade wordt aangericht door chloorkoolwaterstoffen, zoals DDT, Dieldrin Aldrin, Eldrin en PCP (penta chloorfenol). Ze legt de vinger op de na de Tweede Wereldoorlog, machtig geworden chemische industrie. Eén van de vele voorbeelden betrof Clear Lake in California, gelegen in een bergachtige streek, ongeveer 150 km ten noorden van San Francisco. Dit meer was populair bij sportvissers. In verband met een overigens niet bloedzuigende pluimmug, werd in de late jaren veertig het nieuwe wapen DDD, nauw verwant aan DDT ingezet. In 1949 gaf met 1 deel gif op 70 miljoen delen water. De muggen leken bij controle verminderd. In 1954 moet er een herhaling komen, nu met 1 deel gif op 50 miljoen delen water. In de opvolgende wintermaanden kwamen de eerste tekenen van aantasting van andere soorten. Zo stierven er meer dan honderd zwanehalsfuten, winterbezoekers in het meer.  De derde aanslag op de pluimmuggen in 1957 vielen er nog meer doden onder de futen. Hun levers bevatten DDD met een concentratie van 1600 ppm. Plantetende vissen hadden 25 ppm en vleesetende vissen 40 – 300 ppm. Zelfs 23 maanden na een besproeiing met gif zat er in het plankton nog 5.2 ppm. In California werd het verboden de DDD in het meer te gebruiken. Later werd ontdekt dat DDD bij de mens de schors van de bijnier onderdrukt.

In Silent Spring haalt Carson diverse malen de patholoog anatoom Wilhelm Carl Hueper (1894 -1978) aan, die de strijd aan bond tegen de oorzaken van beroepsgerelateerde vormen van kanker en daar veel tegenstand bij ondervond. Vooral het bedrijf DuPont, waar Hueper had gewerkt, probeerde hem te censureren en tegen te werken.

Rachel Louise Carson werd geboren in 1907 in Springdale (Pennsylvania) groeide op in een eenvoudig gezin. Ze las graag en werd door haar moeder gestimuleerd tot haar voorliefde voor de natuur. Al op tienjarige leeftijd schreef ze haar eerste verhaal in een literair kinderblad. Toen zij Engels ging studeren aan het College for Women in Pennsylvania, wilde ze schrijfster worden. Al gauw, mede onder invloed van een zoölogie docente, besloot ze over te stappen naar biologie. In 1932 wist ze haar doctoraat in zoölogie te halen aan de Johns Hopkins University. Zij heeft rond die tijd tot 1936 les gegeven aan Johns Hopkins en aan de Universiteit van Maryland. Tijdens de crisisjaren maakte Rachel Carson radioscripts over het leven in de oceaan voor het federale Bureau of Fisheries van Baltimore, waar ze een baan had gekregen als aquatisch bioloog. Ze bleef daar tot 1952, waarbij ze de laatste drie jaar als hoofdredacteur werkte. Het bureau reorganiseerde in 1940 tot The U.S. Fish and Wildlife Service.  Ook in haar vrije tijd schreef ze artikelen als freelancer bij de Sun, zoals over de vervuiling door de industrie van de oesterbanken in Chesapaeke Bay. Rachel ondertekende haar artikelen met R.L. Carson, in de hoop dat men zou denken dat ze een man was en eerder serieus genomen zou worden. Haar doorzettingsvermogen en haar bevlogenheid gaven haar algemene bekendheid. Een artikel in 1937 in het belangrijke tijdschrift The Atlantic Monthly, legde de basis voor haar eerste boek Under the Sea-Wind uit 1941. Het werd geroemd door de combinatie van enerzijds wetenschappelijke nauwkeurigheid en diepgang en anderzijds de elegante en lyrische stijl. Daarop volgde nog twee boeken: The Sea Around Us uit 1951 en The Edge of the Sea uit 1955. Haar boeken werden in dertig talen uitgebracht. De leidraad in al deze werken is dat de mens deel uitmaakt van de natuur, terwijl hij daarnaast over vermogens beschikt om de natuur aan te passen en het milieu te veranderen, soms op onherstelbare wijze.

Na de uitgave van Silent Spring in 1962, werd Rachel Carson fel aangevallen door de machtige lobby van de chemische industrie, Ze werd uitgemaakt voor een hysterische vrouw of een romantische spinster. Een groep van chemische giganten, waaronder DuPont, Monsanto, Shell, Dow Chemical en W.R. Grace en Co, huurden PR-experts in om haar geloofwaardigheid aan te tasten. Men nam dure advocaten in de arm om de kranten en uitgever aan te pakken. De National Agricultural Chemicals Association gaf een kwartmiljoen dollar uit, om haar de inhoud van haar boek op allerlei manieren onderuit te halen. Rachel Carson vocht door, ondanks haar inmiddels broze gezondheid ten gevolge van borstkanker. In 1963 kreeg ze de gelegenheid om een toespraak voor het Amerikaanse Congres te houden. Ze riep op tot bescherming van de gezondheid van de mensen en die van het milieu. John F. Kennedy ondersteunde Carson voor en tijdens zijn presidentschap.

Rachel Louise Carson stierf op14 april 1964 in Silver Spring (Maryland) na een lang gevecht tegen borstkanker, in het besef dat haar werk een verschil had gemaakt, hoewel ze ook besefte dat de dynamiek van het kapitalistische systeem niet makkelijk te veranderen zou zijn. Dat weten we 60 jaar later maar al te goed, als we naar de bovengenoemde bedrijven kijken.

Als pionier zal Carson ook nog generaties aanspreken om het milieu en al de levende wezens te beschermen.

Mijn boek over haar is bijna 10 jaar oud, een speciale fiftieth anniversary edition van Silent Spring van uitgeverij Marinar Books te Boston. Interessant is het voorwoord over Carson door Linda Lear, wetenschapshistorica.

www.jobdejonge.com

In 1987 kwam het boek Linten in het Landschap uit van de schrijvers Harry Wonink, Marion Pelk en Bert Koetzier uit. Ze wezen op het belang voor het behoud van de natuur en het tegengaan van het enorme verlies van soorten planten, dieren, slakken en insecten. Door ruilverkaveling, verstedelijking, bemesting en ontwatering waren destijds al veel soorten verdwenen. In hun boek benadrukten ze de noodzaak van het behoud van de natuur in wegbermen, langs spoorwegen, in bestaande natuurgebieden, langs beken en rivieren, langs dijken en op houtwallen.

Toch is men sindsdien nog jaren op grote schaal door gegaan met het uitbreiden van wegen, het opslokken van natuurgebieden, het nog intensiever vergiftigen en overbemesten van land. Sinds 1987 zijn nog eens veel soorten verdwenen uit een wereld met klimaatverandering, toename van CO₂ en stikstof.

In deze eeuw is het aantal mensen dat ongerust is sterk toegenomen. Daarbij zijn er gelukkig positieve initiatieven om tegengas te geven en de afbraak te stoppen en waar mogelijk oude biotopen te herstellen. Niet alleen natuurorganisaties zijn actief als het gaat om vergroting van de biodiversiteit, ook bedrijven en sommige overheden en enthousiaste personen zien het belang in. Er zijn diverse projecten, waarin tussen al deze partijen wordt samengewerkt.

Een mooi voorbeeld van samenwerking wat nu al geleid heeft tot een groot succes, wil ik uitlichten.

 Het gaat om Honey Highway, een initiatief van Deborah Post, bedrijfskundige, die zich liet inspireren door enerzijds Rudolph Steiner en zijn boek De bijen en anderzijds door Piet Zonderwijk (1924 -2006) de Wageningse hoogleraar met zijn boek De Bonte Berm uit 1979. Belangrijk voor Deborah was de bijensterfte door een aantal problemen, zoals het tekort aan stuifmeel en nectar, dit wegens gebrek aan biodiversiteit  en een overmatig gebruik van mest en gif. Daarnaast constateerde ze dat imkers zich vaak meer inzetten voor de honingproductie dan voor de bijengezondheid. Tenslotte merkte ze dat de varroamijt en andere plagen te maken hadden met het gesleep en gereis met bijenvolken over de wereld.

Honey Highway is een initiatief dat de biodiversiteit wil verhogen door bloemenmengsels te zaaien langs wegen en spoorwegen in bermen, op dijken, bedrijventerreinen en parken. Zo komen er meer insecten, zoals wilde bijen. Honey Highway is een landelijke organisatie, die werkt volgens een plan met een tijdpad. Bij ieder project wordt begonnen met bodemanalyse, prepareren van de grond en het bloemenzadenmengsel passen aan de omgeving, om vervolgens in te zaaien en daarna maai-afspraken te maken.

Er is samenwerking met grote overheden die ondersteunen: Rijkswaterstaat, ProRail en de Provincies. Vanaf 2015 is ruim 500 kilometer gerealiseerd o.a. A4 Delft-Schiedam, Spoorrails Gelderland, Maeslantkering Hoek van Holland, Schiphol Rijk, Joure, N237 Utrecht, N218 Maasvlakte, N14 Den Haag, N32 Leeuwarden, N470 Delft-Zoetermeer, A2 Utrecht. A7 Afsluitdijk-Joure, Gooimeerdijk Almere.

Daarnaast worden bedrijven en organisaties zoals scholen geadviseerd. Sommige ondernemers sponsoren, terwijl anderen grond beschikbar stellen om in te zaaien. Zo stellen bedrijven grond beschikbaar om in te zaaien.

Naast de succesvolle activiteiten is er spin-off via de communicatie om de projecten heen. Zo is Honey Highway aanwezig bij openingen van projecten samen met bestuurders, medewerkers en  schoolkinderen. Men kreeg veel aandacht in de media. Zo wordt biodiversiteit breed uitgerold!

Men geeft praktijkles “Red de Bij” aan basisschoolkinderen. In de afgelopen 3 jaar gebeurde dat op  75 scholen. Kinderen waren ook betrokken bij inzaaiprojecten. Men geeft workshops over wilde bloemen, een biodynamische imkercursus en een korfvlechtcursus. Mooie educatie!

Alles zeer de moeite waard en geheel aansluitend bij de genoemde boeken Linten in het Landschap en De Bonte Berm. Ik wil Honey Highways feliciteren met het resultaat!

Kijk maar op http://www.honeyhighway.nl/

Onlangs kocht ik “Het onwijs grote filosofie doeboek“, geschreven door Sabine Wassenberg, filosoof. Het boek lijkt me vooral bedoeld voor de kinderen van groep 4 tot 8 en voor brugklassers, maar wij als volwassenen kunnen gewoon meedoen met de thema’s en de leuke opdrachten. Het boek gaat over mens en natuur. Het besteedt aandacht aan een groot aantal onderwerpen, die ik vanaf mijn eigen kindertijd en adolescentie tegenkwam. Het in een aanrader.

Ik geef een opsomming van opvallende vragen uit het doeboek, want vragen en over en weer discussies doen het sinds Socrates nog altijd goed en leiden soms tot een synthese: Kan de natuur verdwijnen? Kan de mens zonder de natuur? Kan de natuur zonder de mens? Is de mens het centrum van alles? Is de mens een dier? Heeft de natuur een doel? Als God de natuur niet gemaakt heeft, waarom is over alles zo  nagedacht? Kunnen wij de natuur verbeteren? Hoe zit het met de evolutie? Kunnen we een aantal dieren missen? Welk leven leidt je het liefst? Is het erg dat de mens de aarde verpest? De goddelijke natuur, natuurlijk of bovennatuurlijk? Lichaam en geest, verscheiden of één geheel? Hebben dieren bewustzijn? Wat is natuur eigenlijk? Wat is cultuur? Ben je zo geboren of ben je zo door de omgeving gemaakt? Wat maakt corona zo erg? Zijn coronadoden erger dan slachtoffers van honger? Ben jij je DNA?

Ik besprak het boek met mijn vriend Jacob, hij is filosoof van het oude type. Toen hij het boek doorgenomen had, gaf hij als eerste commentaar dat het te links was? “Waarom te links?”, vroeg ik. “Het gaat te veel voorbij aan de ouders als opvoeders, waardoor er kritiek komt op de neutraliteit van leraren”, zei hij. “Ja, dat is zo tegenwoordig mag je geen kleur bekennen als leraar of onderwijzer”, dacht ik. “Maar hier worden toch alleen maar vragen gesteld?, of niet soms Jacob”. Hij keek me wat indringend aan. Jacob houdt vast aan het Christelijk onderwijs en is nogal CDA-gezind. “Wat denk je eigenlijk van goed rentmeesterschap, Jacob”, vroeg ik. “Ja“, citeerde Jacob de uitspraak van Calvijn: ‘Wie een akker bezit, moet dus de jaarlijkse vruchten trekken, en toezien dat hij de grond door zorgeloosheid niet uitgeput laat worden, maar hij moet zich erop toeleggen om de grond de nakomelingen over te leveren, zoals hij hem heeft ontvangen, of nog beter bebouwd. ”Mooi gezegd Jacob, maar hoe zit het dan met het CDA en het boerenvraagstuk? Op die akkers vol gif en mest kan geen insect meer leven”. Jaap was niet van zijn stuk te brengen. “Maar ze zijn aan het verduurzamen”, zei Jacob, “Er komt modernisering en innovatie van de veehouderij door stalaanpassingen, want niet alles kan in een dag. Inmiddels begon ik af te haken. Ik dacht aan het thema god in en de natuur versus God boven de natuur. Waar Jacob zich vast houdt aan Plato, Anselmus en Kant, heb ik meer met de filosofen die aansluiten bij het pantheïsme (het goddelijke is in de natuur). Mijn favoriete denkers zijn Epicurus, Aristoteles, van Ockham, Cusanus, Spinoza en Locke.

Als het goddelijke in de natuur zit en ook in jezelf, ben je dan niet van nature al een goed rentmeester? Het onkruid en de vele soorten dieren waar je niets aan kunt verdienen zijn dan goddelijk en verdienen aandacht. Ik maak een stelling voor een nieuwe discussie dacht ik: Waar Monotheisme leidt eerder tot Monocultuur, leidt Pantheïsme eerder tot Biodiversiteit. Je kunt op diverse manieren tegen de stelling aankijken vanuit historisch perspectief en vanuit filosofisch perspectief. Monocultuur kan ook geestelijke verschraling zijn en biodiversiteit raakt aan verrijking van het gedachtengoed.

De katholieke Guido Gezelle was ook pantheïstisch met een wat mystiek getinte godsbeeld. De laatste strofe vormt uit Het Schrijverke vormt een mooie afsluiting.

wij schrijven, en kunt gij die lesse toch
niet lezen, en zijt gij zo bot?
Wij schrijven, herschrijven en schrijven nóg,
de heilige Name van God!

De ecologische voetafdruk is in 1995 door Mathis Wackernagel naar voren gebracht en later door anderen verder ontwikkeld. Het is een instrument, dat de ruimte meet die wij per persoon op aarde innemen. De Kleine Aarde introduceerde de ecologische voetafdruk in Nederland. De ecologische voetafdruk geeft inzicht in het aantal hectares dat jaarlijks nodig is voor je consumptie. De grootte van je voetafdruk hangt dus af van je leefgewoonten. Je leeft al gauw op te grote voet.

Om mezelf af en toe te checken ga ik af te toe te biecht bij De Voetafdruk van De Natuur en Milieufederaties in Nederland. Ik heb deze website gekozen, omdat de test er vrij uitgebreid uitziet. Ik kan het aanbevelen, telkens kom je weer op een idee om iets te verbeteren. Telkens kijk je in de spiegel. Ja biodiversiteit bevorderen begint bij jezelf

Geen grote stappen van de machthebbers in Glasgow, wel net iets meer dan gemorrel in de marge, zo zou ik de 26e top willen typeren. Met veel moeite kun je zeggen, dat een maximale opwarming van 1,5 graden Celsius nog mogelijk is, maar dan moeten er wel grote stappen of wonderen gebeuren. Landen zoals China en India, volharden in hun gebruik van steenkool. Vlak de VS niet uit, ook daar is nog sprake van een stijgend steenkoolgebruik. Prima dat zij na Trump weer aan tafel zitten. Mooi dat het methaan wordt teruggedrongen en dat de arme landen er wat bijkrijgen. Mooi ook dat men ontbossing wil tegengaan en meer bomen wil planten. Maar wie controleert dat, ook na Parijs zou er veel gebeuren, maar nadien verdwenen er nog eens 4.7 miljoen ha. bos! Tja men begint te beseffen dat het einde van het fossiele tijdperk nadert, wordt gezegd. Geen enthousiasme van Greenpeace of van Milieudefensie, geen tevredenheid bij de talloze demonstranten, in de landen waar dat is toegestaan. Ze worden al gauw als activisten bestempeld. De milieuorganisaties, de organisaties voor natuurbehoud, de mensen die denken aan de toekomst voor hun kinderen en kleinkinderen, ze moeten onverminderd aan de bak.

Ja, koud is de top achter de rug of de koninklijke managers van de Shell, gaan verder met hun tegenaanvallen. Het oliebedrijf dat jaren geprofiteerd heeft van het Nederlandse belastingklimaat, laat zijn zijn kantoor in Den Haag vallen en vertrekt naar Londen. Wellicht heeft de Raad van Bestuur er de pest in, dat Shell voor de rechter werd gedaagd. Mogelijk denkt het bedrijf, dat het makkelijker is om actievoerders en ontevreden aandeelhouders, weerstand te kunnen bieden vanuit Londen. Jammer dat ze hun kans op innovatie niet goed zien. Wat dat betreft doet het Noorse bedrijf Equinor (het oude Statoil) het veel beter met haar plannen om te investeren in een groene toekomst. Gek genoeg doet het bedrijf het op de beurs ook beter! Sowieso doen de Noren het beter met hun energie, waar Nederland de opbrengst van het gas er doorheen gejaagd heeft, hebben de Noren de opbrengsten veiliggesteld voor de toekomt, voor hun inwoners. Ik weet niet of onze royals dat op het staatsbezoek ook vernomen hebben. Ze hoeven het kroontje van Shell niet meer af te nemen, het verdwijnt nu vanzelf.

Wordt het niet tijd om de tankstations van Shell massaal te negeren en de kleine stations, wat verder van de rijksweg gelegen, te benaderen. Kick out fossil Shell, we kunnen ook zonder. Het VNO ziet het als aderlating, maar niet alle aderlatingen zijn slecht, sommigen geven meer lucht, of laten het bloed beter stromen.

Hoopvol was het de klimaatmars afgelopen zaterdag in Amsterdam. Het is een wedergeboorte van de acties uit de late jaren zeventig en begin jaren tachtig tegen kernenergie, ultracentrifuge, neutronenbom en kruisrakketen. Hoopvol was ook de massale deelname van jongeren. Ja de mensen gaan de straat weer op uit ongeloof in de huidige politiek. Jong en oud, veel zelfgemaakte protestborden, veel leuzen.

Vooral de Shell en natuurlijk de volkomen ongeloofwaardige Rutte kregen er van langs. Ik begrijp dat de mars meer dan 40.000 mensen op de been bracht. Een prachtig resultaat voor de Klimaatcrisis Coalitie, een samenwerkingsverband van Oxfam Novib, Fridays For Future Nederland, Greenpeace, Extinction Rebellion, FNV, Fossielvrij NL, Milieudefensie, Grootouders voor het Klimaat, Code Rood, De Goede Zaak en Transnational Institute. Veel andere groepen en organisaties en enkele politieke partijen ondersteunden de actie. Op de lijst met ondersteunenden van Over Ons zag ik GroenLinks, de Partij van de Dieren, de SP en Volt. De PvdA stond daar niet op de lijst maar liep wel actief mee. Van D66 was onze nationale klimaatdrammer Jetten bereid, om zijn gezicht voor de camera te tonen in samenspraak met jongeren. Mooi toch.

De klimaatmars was een van de vele demonstaties internationaal om machthebbers, zoals politici en bedrijven, op te roepen om de klimaattop in Glasgow tot een succes te makken. Eerder in Parijs werd nauwelijks wat bereikt. Zelfs de afspraken in Parijs gemaakt zijn vrijwel nergens geheel gehaald.

Ja de gedrevenheid van de mensen in Amsterdam verzameld op 6 november 2021 staat diametraal tegen over het Engelse gebrabbel van Marc Rutte met zijn woorden “Action, action, action, implementation, implementation, implementation”. Hij bleek al vergeetachtig te zijn bij de gang van zaken met de verkenners voor de coalitie en Pieter Omzigt, nu lijkt daar een soort echolalie bij te komen. Inhoudsloze woorden zijn het. Niemand weet wat er achter de schermen allemaal gebeurt met zaken, die de klimaatcrisis raken. Ik hoorde dat Kaag van wie haar wegen van die van Rutte scheidden, nu als een poedeltje op zijn schoot, zit. Leugens zijn snel gemaakt in de politiek. Vergeten en ontkennen zijn aan de orde van de dag. Laten we hopen dat de mensen zich dat bij de gemeenteraadsverkiezingen over enkele maanden dit nog herinneren, want de opwarming en vervuiling raken de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen. Ja stem eens voor hun toekomst volgende keer.    

Biodiversiteit is een complex begrip dat al sinds 1986 bestaat. Het woord werd toen voor het eerst gebruikt door de bioloog Walter Rosen. Een andere bioloog, Edward O. Wilson, publiceerde in 1988 in het boek Biodiversity naar aanleiding van een Forum over dit onderwerp in Washington DC, dat de natuurbescherming een meer wetenschappelijk karakter wilde geven.

Inmiddels heeft het begrip een enorme vlucht genomen en is daarbij niet meer weg te denken binnen biologie en ecologie en nauw verbonden met natuurbehoud.

Biodiversiteit verwijst naar alle verscheidenheid aan leven: naar voldoende genetische variatie binnen een soort, naar verscheidenheid soorten binnen één biotoop of ecosysteem en naar verscheidenheid van ecosystemen in een groter gebied.

Een grote biodiversiteit is van belang voor alle soorten in de natuur en dus ook voor de mens. Om aan onze levensbehoeften te kunnen voldoen hebben we haar nodig, voor voedselvoorziening, voor grondstoffen, voor kleding, voor bouw van huizen, voor meubelen, voor grondstoffen die gebruikt worden in de chemie of in de farmacie. Ons geestelijk welbevinden, maar ook onze productiviteit blijken samen te hangen met ons contact met de groene natuur. Goede ecosystemen met een hoge diversiteit beschermen ons tegen natuurgeweld zoals overstromingen, maar ook tegen plagen, zoals de wildgroei van de eikenprocessierups. Belangrijk is de biodiversiteit tenslotte voor de winning en zuivering van goed drinkwater.

De imkerij profiteert natuurlijk van een omgeving met een hoge biodiversiteit, niet in het minst door de rijkdom aan bomen- en plantensoorten. Groene bloemarme akkers met weinig bloemen en weinig insecten en vogels zijn niet goed voor de honingbij. Te veel stikstof  bevordert de verschraling van biodiversiteit, soorten verdwijnen. Gifsoorten, zoals o.a. gebruikt in de lelieteelt zijn niet alleen funest voor de mens die er een verhoogde kans op de ziekte van Parkinson, ALS of Alzheimer, van krijgt, maar vooral ook voor bijen en andere insecten. Goed onderhouden heide, bloemrijke akkers en bloemrijke stroken langs de wegen zijn daarentegen een voordeel voor onze bijen en insecten.

De imker moet daarbij ook naar zijn eigen positie in de wereld om hem heen kijken. Hij moet in discussie kunnen gaan met anderen. Extreme standpunten vragen daarbij om zowel onderzoek als wederzijds begrip. Zo is er de kwestie van de mogelijke negatieve beïnvloeding van de honingbij op de wilde bij. Het beschermen van de wilde bijensoorten en hommels is uit het oogpunt van biodiversiteit van groot belang. Zonder meer zeggen dat de honingbij deze soorten negatief beïnvloed lijkt overdreven daar waar de soorten, zoals op de heide in het Dwingelderveld, al vele eeuwen samen voorkomen. Andersom is het overdreven om te stellen dat de honingbij geen kwaad kan doen aan andere soorten. Wellicht zijn honderd kasten op de grote heidegebieden geen probleem, maar meer dan duizend kasten rond een groot natuurgebied, zoals de Biesbosch is dat wel. Ook de imker moet aan introspectie doen.

Een andere discussie is hoever je kunt gaan met veredelen en genetische manipulatie, zoals die kan optreden bij koninginnenteelt of daarvan afgeleide experimenten. Ook daarbij is kritisch onderzoeken en kijken van belang.

Een derde thema is hoe je omgaat met zaken uit een ander ecosysteem, zoals importeren van bijen uit Azië of Amerika of van voeding of bestrijdingsmiddelen of van exoten.

Binnen de imkerij zelf zien we ook meer diversiteit, naast de traditionele honing winnende imker, zijn er imkers die biologisch of biodynamisch imkeren. Imkers ook die hun hobby inbedden in hun  microbiotoop, zoals een tuin of een daktuin, daarbij aandacht bestedend aan het zaaien en planten van in een rijke schakering van drachtplanten.

Iedereen heeft wel herinneringen aan de school waar je als kind, ouder of grootouder even door de herfst werd aangeraakt door de herfsttafel met mooie verzamelde kastanjes, eikels, verkleurde bladeren en paddenstoelen. Deze aanraking met de natuur is van belang voor kinderen, die daarbij in contact komen met de aarde, met processen van verval en opbouw. Ze zien, ruiken en voelen de natuur. Via de herfsttafel kom je al gauw bij voedsel voor dieren als eekhoorns of vogels als Vlaamse gaai of roodborst. Als de meesters of juffen nog wat tijd hebben, komt er misschien nog wat op tafel over vogeltrek of het belang van bomen. Misschien ook niet, want er is een hoge werkdruk gecombineerd met veel administratie en langer wordende vakanties. Na een vakantie valt er vaak een dag uit, omdat een teamvergadering is ingelast. Tsja er is in de loop der jaren heel wat onderwijstijd ontvreemd van kinderen, die daardoor van veel verstoken blijven. Zacht uitgedrukt zonde en ook geen stimulans voor een bredere deelname aan de maatschappij en het milieu waarin deze moet draaien.

Om wat extra’s bij te dragen aan de vorming van kinderen twee tips.

IVN, instituut voor natuureducatie, laat jong maar ook oud beleven hoe leuk, gezond én belangrijk natuur is. Kijk eens op hun website. Zelf leren en doen staan altijd centraal. Misschien goed om eens mee te doen met een wandeling, zoals “Scharrelkids”. Hierbij wordt gezocht naar paddenstoelen, kastanjes en andere schatten van de herfst. Er zijn tal van mogelijkheden. Bevalt het je, dan kan je ook gaan gidsen. Ik heb kinderen gezien, die al jong schitterende natuurfoto’s maken. Het valt me op dat kids, die in de natuur bezig zijn en wat uitleg krijgen, rust en empathie uitstralen, ze raken veel drukte en agressie kwijt en reageren met zorg op plant en dier in hun omgeving. Heerlijk vinden ze het om door bladeren te lopen of deze te verzamelen in een kruiwagen. Invoegen in de biotoop zou ik het noemen.

Iets anders is het schitterende boek van de bekende Duitse boswachter, schrijver en natuurbeschermer Peter Wohlleben. Voor kinderen schreef hij een speciale versie van zijn boek over bomen. Hoewel ik de Duitse titel “Hörst du wie die Bäume sprechen” treffender vind, is het boek verder prima vertaald door Martine Letterie en voorzien van leuke opdrachtjes, foto’s en plaatjes. De titel is bij ons: “Het verborgen leven van bomen”, door Peter Wohlleben (2018), Amsterdam, Uitgeverij Ploegsma.

Aandacht wordt besteed aan de boom en zijn omgevende dieren en insecten, aan regen, aan ademen, aan zaden, aan dierenwoningen, aan woud wijd web verbonden paddenstoelen en noem maar op. Voorleesbaar of samenleesbaar voor onderbouw kinderen, zelfleesbaar voor de bovenbouwers. Het geeft in ieder geval veel plezier. Ook hier geldt: Natura docet

In deze eerste Blog ga ik terug naar 1972. Na de democratiseringsacties en protesten tegen de Vietnamoorlog kwam nu het milieu ter sprake. De deskundigen die destijds in de Club van Rome zaten vielen in de smaak van mijn medestudenten, die met hun standpunten verdeeld waren over diverse organisaties, zoals Provo, de PSP, de CPN, de Bond Wetenschappelijk Arbeiders of die zich meer persoonlijk inzetten voor biodynamische producten of het milieu. De aulapocket “Rapport van de Club van Rome,  grenzen aan de groei” werd gretig gelezen. Wij waren hemelbestormers wars van autoriteiten en wilden de wereld verbeteren. De herauten van en rond deze Club waren onze helden, zoals Dennis Meadows, Aurelio Peccei, Alexander King, Indira Gandhi, U Thant, Jan Tinbergen, Margaret Mead, Paul Ehrlich, Ivan Illich en Noam Chomsky. We voelden ons sterk met zulke medestrijders. Het rapport benoemde de gevaren voor onze planeet, overbevolking, uitputting van hulpstoffen, vervuiling, dreigende voedseltekort, radioactief afval, het lood in de ijskap, DDT, de concentratie van CO² in de atmosfeer.

Wat later dat jaar was ik op een verjaardag, iedereen in de kring met een drankje en een hapje. Een besef maakte zich die avond van mij meester dat de weg naar verbetering lang zou duren. Mijn vader en zijn broers, jongens die uit hun huis in Rotterdam waren weggebombardeerd, hadden zich inmiddels opgewerkt in mooie beroepen en banen. Ze lachten meesmuilend toen ik het Rapport inbracht. Alles werd gebagatelliseerd, ontkend, geloochend of verdrongen. Ze waren tevreden in hun nieuwe consumptiemaatschappij. Mijn oom die filosoof was, op zich een prima man om over van alles mee te praten, vond de aarde onuitputtelijk. Ja, jongens met een hoog streefniveau, maar toch deel uitmakend van de remmende grote massa in onze samenleving. 

Destijds een roepende in de woestijn, voel ik me na bijna vijftig jaar waarin de aarde verder geplunderd werd, weer een beetje optimistischer ten aanzien van de toekomst. Er zijn wereldwijd veel mensen in een breed kleurenpakket aan organisaties, die iets doen aan de instandhouding van moeder aarde. Het zijn nu niet meer alleen linkse intelligentsia. De beweging is veel breder, met opnieuw veel jongeren. Das is hoopvol. Laten we kijken naar Glasgow de komende week.